بررسی تغییرات فعالیت‌های آنزیمی در ریشه ی گیاه خربزه ی آلوده به عامل بیماری پژمردگی فوزاریومی (Fusarium oxysporum f. sp. melonis)

چکیده بیماری پژمردگی آوندی ناشی از Fusarium oxysporum f. sp. melonis یکی از بیماری‌های مهم خربزه است. به منظور یافتن منبع مقاومت به نژاد 2.1 فوزاریوم، واکنش تعداد 18 توده خربزه جمع‌آوری شده از مناطق مختلف ایران در آزمایش گلخانه‌ای در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در موسسه­ی تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر مورد ارزیابی قرار گرفتند. ریشه‌های گیاهچه‌های هر چهار توده در مرحله یک تا دو برگ حقیقی در 50 میلی‌لیتر سوسپانسیون اسپور Fusarium oxysporum f. sp. melonis با غلظت 106 اسپور در میلی‌لیتر به مدت 2-1 دقیقه قرار گرفتند و به سینی‌های کشت برگردانده شدند. توده‌های ایزابل مقاوم، سوسکی نیمه مقاوم، قصری حساس و شادگانی بسیار حساس جهت اندازه‌گیری ترکیبات فنل کل و تعیین میزان فعالیت آنزیم‌های پراکسیداز، پلی‌فنل اکسیداز، کاتالاز و سوپراکسید دیسموتاز مورد استفاده قرار گرفتند. نمونه‌برداری‌ها از قسمت ریشه گیاهان در مراحل زمانی دو، چهار، شش و هشت روز بعد از مایه‌زنی برای بررسی تغییرات فعالیت آنزیمی و فنل کل انجام گرفت. بر اساس نتایج به دست آمده، میزان فعالیت آنزیم‌های پراکسیداز، پلی‌فنل اکسیداز، کاتالاز و سوپراکسید دیسموتاز در طی روزهای مختلف در توده‌های مختلف اختلاف معنی‌داری با یکدیگر داشتند. در روز چهارم و ششم حداکثر فعالیت آنزیم به ترتیب در توده‌های مقاوم و بسیار حساس ایزابل و شادگانی ثبت شد. تغییرات ترکیبات فنلی در طی روزهای چهارم، ششم و هشتم با یکدیگر تفاوت معنی‌داری داشتند. در روز شاهد (روز صفر) بیشترین مقدار فعالیت در توده شادگانی (توده بسیار حساس) ثبت گردید در حالیکه پس از گسترش عامل بیماری بیشترین مقدار آن در روز چهارم پس از مایه‌زنی در توده مقاوم ایزابل بدست آمد. در این بررسی میزان فعالیت آنزیم‌های پراکسیداز، پلی‌فنل اکسیداز، کاتالاز، سوپراکسید دیسموتاز و میزان ترکیبات فنلی به منزله پنج عامل اساسی دفاع بیوشیمایی در برهم‌کنش توده‌های مختلف خربزه با عامل پژمردگی آوندی افزایش می‌یابند.